 |
| ႁၢင်ႈ- ၶုၼ်သႃႇ တၢင်ႇၼႄၽႅၼ်ၵၢၼ် 6-ပီႊ တႃႇႁႂ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်မူၺ်ႉႁၢႆ ၼႂ်းမိူင်းတႆး |
Christopher R. Cox လႄႈ Sullivan ၼႂ်းၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Boston Herald တီႈမိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႆ 1,500-လၵ်း မႃးတွင်ႈထၢမ် ၶုၼ်သႃႇ(Khun Sa) ထိုင်တီႈႁူဝ်မိူင်း၊ မိူဝ်ႈၼႆႉယွၼ်ႉလႆႈတူၺ်းမႅၼ်ႈ ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် ၼႆႉသေ ၸင်ႇဢဝ်ၵၢၼ်တွင်ႈထၢမ်၊ ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ လႄႈ ၶေႃႈယမ်ၵႂၢမ်းၶိုၵ်ႉ ၶုၼ်သႃႇ မႃးတၢင်ႇၼႄပီႈၼွင်ႉ ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ် ႁႂ်ႈလႆႈလူဢၢၼ်ႇယူႇယဝ်ႉ။
တႃႇၸၢင်ႈတွင်ႈထၢမ်လႆႈ ၶုၼ်သႃႇ ထိုင်တီႈႁူဝ်မိူင်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Boston Herald လႆႈတိတ်းတေႃႇတင်း လုမ်းၵပ်းသၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း (MTA) မႃးတင်ႈတႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၼႂ်းလိူၼ်-March ပီႊ-1993 ၵူၺ်းၵႃႈပဵၼ်ၽွင်းငဝ်းလၢႆး လႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး ယုင်ႈယၢင်ႈလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈမႃးႁွတ်ႈ။
ထိုင်မႃး ၼႂ်းဝၼ်းထီႉ-01 လိူၼ်-March ပီႊ-1994 ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Christopher R. Cox လႄႈ Sullivan ႁူမ်ႈတင်း Barry Flynn ၸင်ႇၽႅဝ်မႃး ၼႂ်းဝဵင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် မိူင်းထႆး ႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆးသေ ၸင်ႇလုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႉ ၶီႇမႃႉဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း မႃးထိုင်တီႈ ၼႃးမူၼ်းဢွၼ်ႇ ယဝ်ႉသိုပ်ႇၶီႇၵႃး မႃးထိုင် တီႈငဝ်ႈၸိုင်ႈ MTA ႁူဝ်မိူင်း၊ လႆႈပႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်း ႁူပ်ႉၶုၼ်သႃႇ တင်းႁိုင်ထိုင် 18-လိူၼ်။
မိူဝ်ႈပႆႇလႆႈတွင်ႈထၢမ် ၶုၼ်သႃႇၼၼ်ႉ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်း MTA လႆႈႁွင်ႉ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Boston Herald ၶဝ်လႆႈၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း ႁူင်းယႃလူင် ဢၼ်ၽုၺ်ႇလႆႈၵူႇၼွၼ်း 90၊ တီႈၽိုၵ်းသွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း ၼုမ်ႇႁၢၼ် ႁူင်းသိူဝ်လၢႆး (Tiger Camp)၊ ႁူင်းတိုတ်းယႃႈ လႄႈ လုၵ်းထႅၼ်ႉတိုတ်းယႃႈ မၢၵ်ႇၼမ်ႉတဝ်ႈ၊ ဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈ၊ လုမ်းၵေႃၽူႈတၢင်တူဝ် ၵူၼ်းမိူင်းတႆး၊ ၵၢတ်ႇ၊ သူၼ်မွၵ်ႇ၊ သူၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယႃႈၽိၼ်ႇ ၽၢႆႇတူၵ်းၶူင်း၊ တွင်ႈထၢမ်ပႃး ၵူၼ်ႈမိူင်းၽုၵ်ႇယႃႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး-ပဢူဝ်း ၸိုဝ်ႈ ဢႃႇလိၼ်ႇတ၊ ႁူင်းတေႃးၽႃႈ၊ သူၼ်ၽုၵ်ႇႁဵပ်းမႆႉၵေႃႇ လႄႈ ႁူင်းၵၢၼ်သူၺ်းသႅင် တီႈႁူဝ်မိူင်း။
မိူဝ်ႈပႆႇလႆႈတွင်ႈထၢမ် ၶုၼ်သႃႇၼၼ်ႉ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်း MTA လႆႈႁွင်ႉ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Boston Herald ၶဝ်လႆႈၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း ႁူင်းယႃလူင် ဢၼ်ၽုၺ်ႇလႆႈၵူႇၼွၼ်း 90၊ တီႈၽိုၵ်းသွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း ၼုမ်ႇႁၢၼ် ႁူင်းသိူဝ်လၢႆး (Tiger Camp)၊ ႁူင်းတိုတ်းယႃႈ လႄႈ လုၵ်းထႅၼ်ႉတိုတ်းယႃႈ မၢၵ်ႇၼမ်ႉတဝ်ႈ၊ ဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈ၊ လုမ်းၵေႃၽူႈတၢင်တူဝ် ၵူၼ်းမိူင်းတႆး၊ ၵၢတ်ႇ၊ သူၼ်မွၵ်ႇ၊ သူၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယႃႈၽိၼ်ႇ ၽၢႆႇတူၵ်းၶူင်း၊ တွင်ႈထၢမ်ပႃး ၵူၼ်ႈမိူင်းၽုၵ်ႇယႃႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး-ပဢူဝ်း ၸိုဝ်ႈ ဢႃႇလိၼ်ႇတ၊ ႁူင်းတေႃးၽႃႈ၊ သူၼ်ၽုၵ်ႇႁဵပ်းမႆႉၵေႃႇ လႄႈ ႁူင်းၵၢၼ်သူၺ်းသႅင် တီႈႁူဝ်မိူင်း။
Video By: Journeyman Pictures (Youtube)
မိူဝ်ႈလႆႈတွင်ႈထၢမ်ႁၢၼ်ႉၸႂ်ပဵင်းပေႃးယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၶုၼ်သႃႇ လႆႈဢဝ်ၽႅၼ်ၵၢၼ် 6-ပီႊ တႃႇႁႂ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းမိူင်းတႆး မူၺ်ႉႁၢႆ ဢၼ်ယၢမ်ႈတၢင်ႇၼတႄီႈ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ မိူဝ်ႈပီႊ-1977 ပၼ်တီႈၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Boston Herald တႃႇႁႂ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ႁူႉၸွမ်း။
ၶုၼ်သႃႇၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ 17 February 1934 ပဵၼ်လုၵ်ႉၸၢႆး လုင်းၶုၼ်ဢၢႆႈ + ပႃႈသႅင်ၸုမ်ႈ၊ ၸႃႇတိ ဝၢၼ်ႈၽႃၽိုင်ႈ ဢိူင်ႇလွႆမေႃႇ ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း၊ ဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ ၶုၼ်သႃႇၸိုဝ်ႈ ၸၢႆးသႃႇ (ႁွင်ႉ) ထုၼ်းသႃႇ ပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶႄႇတႆး ၸၢပ်ႈၵၼ်၊ ၼပ်ႉထိုဝ်ၵိူဝ်းယမ်ပုတ်ႉထ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းယူႇထိုင် ၸၼ်ႉသွင်၊ မီးလုၵ်ႈ 8-ၵေႃႉ ႁူမ်ႈၵၼ်တင်း ၼၢင်းၵျႃႇယူင်ႇ။
ၶုၼ်သႃႇ ၸူႉႁွမ်တွမ်ႁႅင်ၵူၼ်း 40-ၵေႃႉသေ တႄႇၵေႃႇတင်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းတႆးႁူမ်ႈပွင်း - Shan United Army (SUA) ၶိုၼ်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီႊ-1961 တႃႇလိုပ်ႉတိုၵ်း သိုၵ်းၵူႇမိၼ်ႇတၢၼ်ႇ ၶႄႇၽိူၵ်ႇ (KMT) ဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ ဝၢႆးၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ဢွၼ်ႁူဝ် SURA၊ ၸဝ်ႈၸၢမ်မႂ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ် SSA၊ ၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ် SUA 3-ၸုမ်းႁူမ်ႈၵၼ်မိူဝ်ႈပီႊ-1985 ယဝ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈမႄးလႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်း ပဵၼ် တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး Mong Tai Army (MTA) လႄႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ယူႇတႂ်ႈ ၶွင်ႇသီႇမႄးပွင်ၸိုင်ႈတႆး - Shan State Restoration Council (SSRC)၊ ထိုင်မႃးဝၼ်းထီႉ 05 January 1996 ၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ် MTA ဝၢင်းၶိူင်ႈပၼ်မၢၼ်ႊ တႃႇလႅၵ်ႈဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ဝၼ်းထီႉ 25 October 2007 ၶုၼ်သႃႇ ၶွတ်ႇယွတ်ႈၸူဝ်ႈပၢၼ် လူၺ်ႈတၢင်းပဵၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈ ၽွင်းဢႃႇယုလႆႈ 73-ပီႊ တီႈဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ။
ၶေႃႈယမ်ၵႂၢမ်းၶိုၵ်ႉ ၶုၼ်သႃႇ (ႁိုဝ်) ႁေႃၶမ်းယႃႈၽိၼ်ႇ ၵမ်ႈၽွင်ႈ
- ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၼႆႉ ၼွၼ်းၼိူဝ်ၵူႇငိုၼ်း ၵူႇၶမ်းသေတႃႉ ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၶဝ်တႄႉ တိုၵ်ႉယူႇၼႂ်း ၽဝၵူၼ်းယွၼ်း။
- ၼမ်ႉၸႂ်ၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၵိပ်ႇၵႅပ်ႈ ၵႅၼ်ႇၶႅင် လႄႈ ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇ 4-ပိူင်ၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈမေႃႇၸႂ်ႉ ႁႂ်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း ဢွင်ႈတီႈမၼ်း။
- ၶုၼ်သႃႇၼႆႉ ပဵၼ်တူၼ်ႈပတေႇသႃႇ ဢၼ်မွၵ်ႇမၢၵ်ႇပၼ်ငိုၼ်းၶမ်းၵူၺ်း၊ ၸိူဝ်းၶႂ်ႈလႆႈငိုၼ်း ၶႂ်ႈလႆႈၶမ်းၶဝ်သမ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းမႃးၶဝ်ႇၶွၼ်း တူၼ်ႈပတေႇသႃႇယဝ်ႉ။
- ငိုၼ်းတွင်း ဢၼ်ၶုၼ်သႃႇႁႃလႆႈမႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇတႆးၸႂ်ႉတိုဝ်းၵူၺ်း။
- ငိုၼ်းတွင်း ဢၼ်တႆးႁႃလႆႈမႃးၼၼ်ႉ ဢဝ်သိုဝ်ႉၵွင်ႈလဝ်းၼိုင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၵုမ်ႇ။
- သင်ဝႃႈ ယႃႈမဝ်းၵမ် မူၺ်ႉႁၢႆၵႂႃႇၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၸိုင် တၢင်တူဝ်ၶုၼ်သႃႇ တေၶၢမ်ႇၵႂႃႇပၼ်တီႉၺွပ်းထိုင်တီႈ ၽူႈမီးၸၼ်ႉ ယႃႈမဝ်းၵမ် DEA ။
- ၶုၼ်သႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ၽႃႉဢၼ်ၽၢႆမၢၵ်ႈၼိုင်ႈ၊ ၵူၺ်းၸိူဝ်းသူၼႆႉ ဢမ်ႇမေႃၸႂ်ႉတိုဝ်းၶုၼ်သႃႇ လီလီ။
- ဢမ်ႇႁူမ်ႈႁွမ်းၶုၼ်သႃႇသေ သမ်ႉႁဵတ်းႁႂ်ႈၶုၼ်သႃႇ ၵူၼ်ႇပင်းၼႆႉ မီးၽွၼ်းလီလႆႈၵေးၸူးသင်၊ ၼိုင်ႈတႄႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ် ၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃး ပီႊၼိုင်ႈယဝ်ႉပီႊၼိုင်ႈၵူၺ်း၊ သွင်သမ်ႉ ၵူၼ်းၵႃႉၶၢႆယႃႈမဝ်းၵမ်ၵေႃႈ တိူဝ်းၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃး၊ သၢမ်ၼႆႉ ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ ယွၼ်ႉတၢင်းၽိတ်းယႃႈမဝ်းၵမ် တိူဝ်းၼမ်ၶိုၼ်ႈထႅင်ႈ၊ သီႇၵေႃႈ ယွၼ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်သေ ပၼ်ႁႃတိူဝ်းၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃး ၵူႈမိူဝ်ႈၵူၼ်ႈဝၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- တႆးႁဝ်းၼႆႉ ယွင်ႈႁႅင်းၼႃႇၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ၊ တဵၵ်းႁႅင်းၼႃႇၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ။
- တၢင်းၽိတ်းၼိုင်ႈဢၼ်ၼႆႉ ဢဝ်ၶေႃႈလီမၼ်း 10-ဢၼ်သေ ႁူမ်ႇငမ်းပႅတ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ ၼႆယဝ်ႉ။
 |
| ဖတ်စရာ - ခွန်ဆာနှင့် ကျွန်တော် |
ဢိင်ၼႂ်းပပ်ႉ ခွန်ဆာနှင့် ကျွန်တော် (The King and I) ဢၼ် ၸၢႆးသႅင်မုၵ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉသေ
ၸၢႆးတႆးမၢဝ်း
No comments:
Post a Comment