ၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႄႈ လွင်ႈႁႃၵိၼ်

ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ မီးယူႇ 8 လၢၼ်ႉပၢႆ၊ မီးၸၢဝ်းၶိူဝ်းယူႇသဝ်း မွၵ်ႈ 10 ပၢႆ၊ 1. ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး - ႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ မီးမွၵ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 68% ပုၼ်ႈ။ ယူႇၵႂႃႇၵူႈတီႈသေ ၵမ်ႈၼမ်ႁဵတ်းၵၢၼ် ႁႆႈၵၢၼ်ၼႃး၊ ႁဵတ်းသူၼ်၊ လဵင်ႉသတ်း။ 

ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၼႆႉ လိူဝ်သေၼႂ်းမိူင်းတႆးယဝ်ႉ ၸႄႈမိူင်းယုၼ်ၼၢၼ် ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ၊ ၸႄႈမိူင်းၵႂၢင်းသီး ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ၊ ၸႄႈမိူင်းဢႃႇသမ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊ၊ ၼႂ်းမိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းထႆး၊ မိူင်းဝႅတ်ႉၼၢမ်းပွတ်းႁွင်ႇ၊ မိူင်းၵမ်ႊၿူႊၶျႃႊ ၵေႃႈမီး။ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တၢင်ႇတီႈသီႇလႅၼ်ၵေႃႈ ယူႇၵႂႃႇၸွတ်ႇ ၸေး ၵူႈတီႈ။ ၶမ်းတီး၊ သိင်ၵလႅင်းၶမ်းတီႈ၊ ႁူမ်ႈမၢၵ်ႇလၢင်း၊ သွင်သူပ်း၊ ၵၢတ်ႇလိုဝ်း၊ ဝဵင်းသိူဝ်၊ ၵၢတ်ႇသႃ၊ မိူင်းၵွင်၊ မိူင်းယၢင်း၊ ၶျွင်းဝႃႉ၊ ဢိၼ်းတေႃႇၵျီး၊ ဝၢၼ်ႈမေႃႇ၊ ၼမ်ႉတီး၊ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး)၊ ၵျွၵ်ႉသႄႇ၊ ပိၼ်းမၼႃး၊ ပၶူၵ်ႉၵူႇ၊ တူင်ႈဢူႇ (တွင်ႇငူႇ)၊ ၸယတ်ႉၵျီး၊ ဢူၵ်ႉတုၼ်း၊ ထၢၼ်းတပိၼ်ႇ၊ ၽိဝ်း၊ တေႃးၸွႆးဢိၼ်း၊ ၵျွၵ်ႉၵျီး၊ သူၺ်ႇၵျိၼ်ႇ၊ ပၵူဝ်း၊ တႃႇယႃႇဝၻီႇ၊ ပေႇ၊ တၢၼ်ႇတွႆး၊ ၽႃပုၼ်၊ ၽႃဢၢင်ႇ၊ လွႆၵေႃႇ၊ တႅၵ်ႉၵျီး၊ ဢုၵ်ႉၵၢၼ်ႇ၊ တုၼ်ႇတေး၊ တႃႈၵုင်ႈ (ယၢၼ်ႇၵုင်ႇ)၊ ၵျႅၵ်ႉၶမီႇ၊ သထုင်ႇ၊ တႃႈဝၢႆ (ထဝၢႆႇ)၊ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးယူႇသဝ်းၵူႈတီႈ။

ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး ၼႆႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈတီႈယူႇတီႈၵိၼ် ၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃသေ ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ၵႂႃႇတင်းၼမ်။ တႆးၼိူဝ်၊ တၢႆးမၢဝ်း၊ တၢႆးသႃ၊ တႆးတိင်၊ တႆးၶူင်း၊ တႆးလူင်၊ တႆႆးတႂ်ႈ၊ တႆးၶျွင်း၊ တႆးၶမ်းတီး၊တၢႆးဢႃးႁူမ်၊ တႆးလႅင်၊ တႆးလမ်၊ တႆးၶိုၼ်၊ တႆးလိုဝ်ႉ၊ တႆးလႅမ်း၊ တႆးလမ်၊ တႆးၶၢဝ်၊ တၢႆးလၢႆး၊ တႆးၼမ်ႉ၊ တႆးၵတူး၊ တႆးၵၼၢၼ်း၊ တႆးၼွင်၊ တႆးယူၼ်း၊ တႆးလွႆ တင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈသႆႁႄႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။

2. ၵူၼ်းၶိူဝ်းပလွင်ႈ (တဢၢင်း) - ၼႂ်းမူိူင်းတႆးၼႆႉ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 7 ၵေႃႉ (7%) ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းပလွင်ႈ။ ယူႇသဝ်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ တီႈလွႆလူင်ၼမ်ႉသၼ်ႇၵမ်ႈၼမ်၊ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ပွတ်းဢွၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးၵႂႃႇႁၢင်ႇႁီႈႁၢင်ႇႁၢႆး။ ၵမ်ႈၼမ် ယူႇၼိူဝ်လွႆ၊ သူင်မိုတ်ႈတီႈၵတ်း၊ ႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းသူၼ် ၽုၵ်ႇသူၼ်ၼဵင်ႈၵမ်ႈၼမ်။

3. ၵူၼ်းၶိူဝ်းပဢူဝ်း - ၼႂ်းၵူၼ်းူမိူင်းတႆး မီးၵူၼ်း ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 7 ၵေႃႉ (7%)။ ၵမ်ႈၼမ် ယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၵၢင် ပွတ်းၸၢၼ်း။ ၼိူဝ်လွႆၵေႃႈယူႇ၊ တီႈထုင်ႉပဵင်းၵေႃႈယူႇ။ ႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းၼႃး၊ ႁဵတ်းသူၼ်၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်မေႃတိၼ်မေႃမိုဝ်း ၼႂ်းႁိူၼ်း။ ၽုၵ်ႇသူၼ်တွင်၊ ၽၵ်းမီႇ၊ မၼ်းဢႃႇလူူး တင်းၼမ်။

4. ၵူၼ်းၶိူဝ်းဝႃႉ - ၼႂ်းမိူင်းတႆး မီးႁူဝ်ၵူၼ်း ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 5 ၵေႃႉ (8%)။ ယူႇၼိူဝ်လွႆတၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်းၵမ်ႈၼမ်သေ ႁဵတ်းႁႆႈ။

5. ၵူၼ်းၶိူဝ်းၶၢင် - ယူႇမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇဢိတ်းဢီႈ။ ယူႇၼိူဝ်လွႆၵမ်ႈၼမ်၊ ႁဵတ်းႁႆႈ။

6. ၵူၼ်းၶိူဝ်းထၼု - ယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းတူၵ်းၶူင်း၊ ယူႇၸွမ်းပၢင်ႇတီႈပဵင်းၵမ်ႈၼမ်သေ ႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းၼႃး ႁဵတ်းသူၼ်။

7. ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢၢင်းသႃး - ယူႇၼႂ်းၼွင်ႁၢႆးယႃႈ (ဢၢင်းလေး)၊ ႁဵတ်းၼႃႈ လႄႈသူၼ်ၽၵ်း၊ ၵၢၼ်မေႃတိၼ်မေႃမိုဝ်း တေႃးႁုၵ်ႇ တေႃးၽႃႈ တေႃးၽႅၼ်ႇ။

8. ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢႃးၶႃႇ (ၵေႃႈ) - ယူႇတၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းလၢဝ်း။ ယူႇၼိူဝ်လွႆၵမ်ႈၼမ် လႄႈႁဵတ်းႁႆႈ။

9. ၵူၼ်းၶိူဝ်းလႃးႁူႇ - ယူႇတၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်း၊ ယူႇၸွမ်းသၼ်လွႆၵမ်ႈၼမ်သေ ႁဵတ်းႁႆႈ။

10. ၵူၼ်းၶိူဝ်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ - ယူႇပွတ်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ တိတ်းၸပ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းၶႄႇ။ ႁဵတ်းၼႃး / ႁႆႈ / သူၼ်/ လဵင်ႉသတ်း လႄႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ။

11. ၵူၼ်းၶိူဝ်းပတွင်ႇ (ၵယၢင်း) - ယူႇပွတ်းမိူင်းပၢႆး မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ ႁဵတ်းႁႆႈသူၼ်ၼႃး။

12. ၵူၼ်းၶိူဝ်းလိသေႃး - ယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း လႄႈပွတ်းၵၢင်။ ဢမ်ႇယူႇပဵၼ်မူႇမုၵ်ႉၵေႃယႂ်ႇလူင်၊ ယူႇႁၢင်ႇႁီႈႁၢင်ႇႁၢႆး

ၸွမ်းၼိူဝ်လွႆ - ႁဵတ်းႁႆႈ။

13. ၵူၼ်းၶိူဝ်းယၢင်းလမ် ယၢင်းလႅင် - ယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ မိူင်းသူႈ၊ ဝၢၼ်ႈၸၢမ် ၵေးသီး ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႆႈ ႁဵတ်းၼႃး။

14. ၵူၼ်းၶိူဝ်းတွင်ႇလိုဝ်း - ယူႇပွတ်းၵၢင် ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ႁႆႈ ၼႃး။

15. ၵူၼ်းၶိူဝ်းလိသူး - ယူႇပွတ်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ လႄႈ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ ယူႇၼိူဝ်လွႆၵမ်ႈၼမ် - ႁဵတ်းႁႆႈ၊ လဵင်ႉသတ်း။

16. ၵူၼ်းၶိူဝ်းၶႄႇ - ၼႂ်းမိူင်းတႆး (ၼႂ်းဝဵင်း) ယူႇၵူႈတီႈ၊ ၵမ်ႈၼမ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ လႄႈ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ လဵင်ႉသတ်း။

17. ၵူၼ်းၶိူဝ်းၵလႃး - ယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ပွတ်းၸၢၼ်း၊ လုၵ်ႉမိူင်းဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊ ၶဝ်ႈမႃးယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပၢၼ်ဢိင်း ၵလဵတ်ႈသျ်၊ ႁဵတ်းၵိၼ်ၵၢၼ်လဵင်ႉသတ်း လႄႈ ၵႃႉၶၢႆ။

18. ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ - မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်းယူႇၼႂ်းဝဵင်း ၼိုင်ႈတီႈၼိုင်ႈဢိတ်း၊ ဝၢႆးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႆႈၵွၼ်း ၶေႃယဝ်ႉ ၶဝ်ႈမႃးၸွမ်း ၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၵၢၼ်လုမ်းၵၢၼ်ၸၢႆးမၢၼ်ႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၶဝ်ႈမႃးႁႃၵိၼ်ၸၢင်ႈ။ (ယၢမ်းလဵဝ် မီးၸွတ်ႇၸေးၵႂႃႇၵူႈတီႈ တူဝ်ႈမိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ -လုပ်ႇလႆၽူင်ႉၶဝ်ႈမိူင်းတႆးၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်ႁူဝ် မိုၼ်ႇ ၵူႈဝၼ်း)။

19. ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ႇ - ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇပေႃးမီးႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ် မိူၼ်ၼင်ႇ ဢႅၼ်ႇ၊ ၶမု၊ ထၼေႃႉ၊ ပလေး ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးယူႇတီႈဢိတ်းတီႈဢွတ်း တၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်း ႁိမ်းလႅၼ်လိၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉတင်းၼမ် ႁဵတ်းၵၢၼ် ႁႆႈ သူၼ်။

ၵူၼ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ်ယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ်မႃးၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်ပီ၊ ၸႃႉႁူမ်ႈၶီ လီႁူမ်ႈသိူဝ်း ၽွမ်ႉႁူမ်ႈႁၵ်ႉသႃ ယူႇမႃးၸွမ်းၵၼ်ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်။

ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး လႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး ၵဵင်းမႆႇ