ထဝ်ႈပိုၼ်းမိူင်းလၢတ်ႈ - လွင်ႈပိုၼ်းမိူင်းတႆး

ပီႊသႃႇသၼႃႇ-2531 လိူၼ်သၢမ်လွင်ႈ 5-ၶမ်ႈ၊ ပီႊၵေႃးၸႃႇ-1349 ပီႊၶရိတ်ႉ-1988 လိူၼ်-February 7-ဝၼ်း ပဵၼ်ဝၼ်းမိူင်းတႆး ၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း 41-ပွၵ်ႈ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်လႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႊၶဝ် မႃးတဵၵ်းတဵင် ပႄႉၵိၼ်တႆးႁဝ်း ပေႃးပဵၼ်တၢၼ်ႇၼႆႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးတေၶႆႈဢဝ်ငဝ်ႈတေႃႇပၢႆၸိုင် ပိူင်ပဵၼ်မၼ်းတႄႉ တႄႇမႃး….

မိူဝ်ႈပီႊၶရိတ်ႉ 1940-41 ၼၼ်ႉ သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ(ၵမ်ႇၾႃႇ)ပွၵ်ႈ-2 လႆႈပေႃႇပဵၼ်မႃး ၼႂ်းၵုၼ်ဢုရေႃးပ သေယဝ်ႉ “ႁိတ်ႉတရႃႇ” ဢွၼ်ႁူဝ် လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသိမ်းဢဝ် မိူင်းၼိုင်ႈယဝ်ႉမိူင်းၼိုင်ႈ မေႇၶႂၢၵ်ႈတေႃႇထိုင် မိူင်းရႃးသျႃး ပေႃးၶႂ်ႈၸွတ်ႇမူတ်းလႄႈ သိုပ်ႇသိမ်းဢဝ်ထႅင်ႈ မိူင်းသပိၼ်ႇ၊ ပေႃႇတူႇၵီႇ တေႃႇထိုင် မိူင်းဢိင်းၵလဵတ်ႈ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် သိုၵ်းၼႆႉ ၽႄႈၸွတ်ႇတူဝ်ႈၵႂႃႇ ၼမ်လၢႆမႃးယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ၊ ရႃးသျႃး၊ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် ၸင်ႇႁူမ်ႈႁႅင်းၵၼ်သေ လိုပ်ႈတိုၵ်းပႅတ်ႈ ႁိတ်ႇတရႃႇ ယူႇယဝ်ႉ။

ၼႂ်းပီႊ 1941-42 ၵျႃႇပၢၼ်ႇသမ်ႉ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တႄႇသိမ်းဢဝ် ၽိလိပ်ႉပိၼ်း၊ ႁွင်ႇၵွင်ႇ တေႃႇထိုင် သိင်ႇၵပူဝ်ႇ ၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းမိူင်းထႆး လႄႈ ၽၢႆႇတၢင်းဢွၵ်ႇ ၵူႈတီႈၵူႈလႅၼ်၊ ထႆး ယွမ်းႁဵတ်း ဢူၺ်းလီ(မႁႃႇမဵတ်ႈ) သေယဝ်ႉ ပႃးၵၼ်ၶဝ်ႈမႃးသိမ်း ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းတႆး ယူႇၵႂႃႇတေႃႇထိုင်သၢမ်ႁိူဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးပီႊ-1943 ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၶဝ်ႁဵတ်း မၢၵ်ႇပျုင်းလူင် ဢၼုမျူႇ သေ ဢဝ်ၵႂႃႇပွႆႇသႂ်ႇ မိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ၊ တႄႇတီႈ ယူဝ်းၵူဝ်းႁႃးမႃး၊ ၶႅၼ်ႈၵၼ် 9-ဝၼ်း သိုပ်ႇပွႆႇထႅင်ႈတီႈ ၼႃးၵႃးသၼီး၊ မၢၵ်ႇပျုင်း ဢၼုမျူႇ တႄႇၸႃႉတႅၵ်ႇ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ပဵၼ်ပွၵ်ႈၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်းယဝ်ႉ၊ ထိုင်တီႈၼႂ်းဝဵင်းလူင် ယူဝ်းၵူဝ်းႁႃးမႃး လႄႈ ၼႃးၵႃးသၵီး ပေႃးယဵၼ်းပဵၼ်ၼွင်လူင်ၵႂႃႇ၊ ႁိူၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး၊ ၵူၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇမီး၊ ပဵၼ်ၼွင်လုမ်ႈၾႃႉၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆသေ ၵျႃႇပၢၼ်ႇ ၶဝ်ႈမႃးသိမ်းလႆႈ မိူင်းမၢၼ်ႊ၊ မိူင်းတႆး သေယဝ်ႉ မီးၽႅၼ်ငႃၶဝ်ႈယိုတ်းထိုင် မိူင်းဢိၼ်ႇတယထႅင်ႈ၊ ၽွင်းၼၼ်ႉ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇဝႃႈ တီႈၶဝ် “ပေႃးသူတေယိုတ်းၵေႃႈ ယိုတ်းလႃႈ၊ ပေႃးဢမႇယိုတ်းၼႆ မိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇသူ တေပဵၼ်ၼွင်မူတ်းယဝ်ႉ” ဝႃႈၼႆလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵျႃႇပၢၼ်ႇၶဝ် ၵူဝ်သေ ၸင်ႇယွမ်းသုမ်းသိုၵ်း ပွၵ်ႈမိူဝ်း ဢဝ်သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ လႆႈမွတ်ႇယဵၼ်ၵႂႃႇၵူႈၽၢႆႇ ၵူႈတၢင်းယူႇယဝ်ႉ။

ၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းလုၵ်ႈၾႃႉ ႁဵတ်းဢူၺ်းလီၵၼ်သေ တိုၵ်းပႄႉလႆႈ သိုၵ်းၵျႃႇမၼီႇ ဢၼ် ႁိတ်ႉတရႃႇ ဢွၼ်ႁူဝ်မိူၼ်ၵၼ် လႄႈသိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ ၸင်ႇလႆႈမွတ်ႇယဵၼ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။

ၵမ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵူႈမိူင်း ၸင်ႇမႃးဝူၼ်ႉႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ ပဵၼ်ၼိုင်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈၵမ်းၼႆႉ ၼႃႈလီၵူဝ်ႇၼႃႇၼႅၼ်ႇ၊ မိူဝ်းၼႃႈမႃး ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇလႆႈမီး သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉ ထႅင်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေလႆႈႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် ၼႆသေ ၼင်ႈပၢင်ၵုမ်ၵၼ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆသေ မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၶဝ်မိူင်းပွတ်းတၢင်းတူၵ်း ၸင်ႇယူႇၼႂ်းႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃး ၵႃႈတီႈၼမ်ႉသမ်ႇမုတ်ႉတြႃႇ ဢႅတ်ႉလႅၼ်းတိၵ်ႉသေယဝ်ႉ ႁဵတ်းလိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇၵၼ်ဝႃႈ-

“မိူင်းၽႂ်မိူင်းမၼ်း ၵိုင်ႇတၢၼ်ႇမီး သိူၵ်ႈပိုၼ်းၵိုၵ်းၵပ်းၸပ်းဝႆႉ၊ လီမီးၾိင်ႈငႄႈတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ လီပၼ်ၶိုၼ်းလွတ်ႈလႅဝ်း သဝ်းၶေႃ ႁင်းၽႂ်မၼ်းယူႇ၊ ဢဝ်ၼႆႉၵႂႃႇဝၼ်းတႃမိူဝ်းၼႃႈ ႁဝ်းႁဵတ်းဢူၺ်းလီၵၼ်သေ သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈမၼ်း လႆႈၵိူတ်ႇထႅင်ႈ” ၼႆယဝ်ႉ။

ၸင်ႇလႆႈၸႂ်ၵၼ်သေယဝ်ႉ ႁဵတ်းလိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ ၼမ်ႉသမ်ႇမုတ်ႉတြႃႇ ဢႅတ်ႉလႅၼ်းတိၵ်ႉၵၼ် ၵႃႈတီႈၼၼ်ႉယဝ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉဢမ်ႇပႆႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈ၊ ၼႂ်းၵုၼ်ဢုရေႃးပ ၼၼ်ႉၵိုတ်းထႅင်ႈတင်းၼမ်၊ ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေၶဝ်ႈၸႂ် ပဵၼ်ၸႂ်ၼိုင်ႈၸႂ်လဵဝ်ၵၼ်၊ ႁႂ်ႈလႆႈပူတ်းပွႆႇပၼ် လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်း သဝ်းၶေႃ ၽႂ်မၼ်း ဝႃႈၼႆသေလႄႈ ၸင်ႇၸင်ႇလႆႈၸႂ်ၵၼ် ႁဵတ်းထႅင်ႈ “လိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ တီႇႁီႇရၼ်ႇ” သေ ၽွတ်ႈၶိုၼ်ႈမႃး “ယူႇဢႅၼ်ႇ-UN” ၵုလသမၵ်ႉၵ လုမ်းလူင်လုမ်ႈၾႃႉႁူမ်ႈပွင်းၵၼ် ဢၼ်ပဵၼ် ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ဝၼ်းၼႃႈ ပႂ်ႉမွင်းဢၢၼ်ႇထႅင်ႈ တွၼ်ႈ- ဝၢႆးၵျႃႇပၢၼ်ႇသုမ်းသိုၵ်းယဝ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ၶိုၼ်းတိုၵ်းဢဝ်သဝ်းၶေႃ ထႅင်ႈၶႃႈတႃႉ :)

ဢိင်ပပ်ႉ - ပိုၼ်းမိူင်းတႆး သဝ်းၶေႃ

ၵဵပ်းႁွမ် - ၸၢႆးတႆးမၢဝ်း